بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
السَّلاَمُ عَلَى مَهْدِيِّ الْأُمَمِ وَ جَامِعِ الْكَلِمِ.
وَ اَلسَّلاَمُ عَلَى عِبَادِ اَللَّهِ
در باره «دستور نماز میّت»
مرحوم علاّمه مجلسی در «زادُ المعاد» آنچه را که خلاصهاش این است فرموده:
این نماز بر همه مسلمانان که آگاه به فوت شخصی شوند واجب است و اگر یک نفر از آنان بخواند، از دیگران ساقط میشود و خواندن نماز بر مرده شیعه اثنی عشری که بالغ باشد بدون اختلاف نظر در بین علما واجب است و اشهر و اقوی آن است که بر طفلی که شش سالش تمام شده خواندن نماز میت، واجب است و ظاهراً به قصد قُربت میتوان اکتفا کرد و کمتر از شش ماهه را اگر زنده متولّد شده باشد بعضی مستحبّ دانستهاند و بعضی بِدعت و احوط نماز نخواندن است؛
و سزاوارترین مردم به نماز میت بنا بر مشهور، وارث اوست و شوهر به همسر خود اولی است و واجب است نمازگزار رو به قبله بایستد و سر جنازه بهجانب راست او باشد، درحالیکه میت را به پشت خوابانده باشند و در این نماز طهارت از حَدَث شرط نیست. بنابراین: جُنُب و حائض و بیوضو میتوانند این نماز را بخوانند و مستحبّ است با وضو باشد و اگر آب نباشد یا مانعی داشته باشد یا وقت تنگ باشد، مستحبّ است تیمم نماید و ظاهر بعضی احادیث است که بدون عذر نیز تیمم مستحبّ است؛
و بنا بر مشهور، مستحبّ است امام جماعت برابر میان بدن مرد میت و روبروی سینه زن بایستد و مستحبّ است، کفش را از پا بیرون کند و واجب است نیت نماز کنند و پنج تکبیر بگویند و مستحبّ است، در هر تکبیر دستها را تا برابر گوش بالا ببرند؛
نماز میّت پنج تکبیر دارد و به دو طریق خوانده میشود:
طریق اول:
اگر نمازگزار پنج تکبیر به این ترتیب بگوید کافی است:
بعد از نیّت و گفتن تکبیر اول بگوید: «أَشْهَدُ أَنْ لَاإِلٰهَ إِلّا اللّٰهُ، وَأَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللّٰهِ»؛
و بعد از تکبیردوم بگوید: «اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ»؛
و بعد از تکبیر سوم بگوید: «اللّٰهُمَّ اغْفِرْ لِلْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِناتِ»؛
و بعد از تکبیر چهارم اگر میّت مرد است بگوید: «اللّٰهُمَّ اغْفِرْ لِهٰذَا الْمَيِّتِ»؛
و اگر زن است بگوید: «اللّٰهُمَّ اغْفِرْ لِهٰذهِ الْمَيِّتِ».
و بعد تکبیر پنجم را بگوید.
طریق دوم:
اگر نمازگزار پنج تکبیر به این ترتیب بگوید بهتر است:
بعد از تکبیر اول بگوید:
«أَشْهَدُ أَنْ لَاإِلٰهَ إِلّا اللّٰهُ وَحْدَهُ لَاشَرِيكَ لَهُ، وَأَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ أَرْسَلَهُ بِالْحَقِّ بَشِيراً وَنَذِيراً بَيْنَ يَدَيِ السَّاعَةِ».
بعد از تکبیر دوم بگوید:
«اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَبارِكْ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ، وَارْحَمْ مُحَمَّداً وَآلَ مُحَمَّدٍ، كَأَفْضَلِ مَا صَلَّيْتَ وَبارَكْتَ وَتَرَحَّمْتَ عَلَىٰ إِبْراهِيمَ وَآلِ إِبْراهِيمَ إِنَّكَ حَمِيدٌ مَجِيدٌ، وَصَلِّ عَلَىٰ جَمِيعِ الْأَ نْبِياءِ وَالْمُرْسَلِينَ (وَ الشُهَداءِ وَ الصِدّیقینَ وَ جَمیعِ عِبادِالله الصَالِحین)»
بعد از تکبیر سوم بگوید:
«اللّٰهُمَّ اغْفِرْ لِلْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِناتِ، وَالْمُسْلِمِينَ وَالْمُسْلِماتِ، الْأَحْياءِ مِنْهُمْ وَالْأَمْواتِ، تابِعْ بَيْنَنا وَبَيْنَهُمْ بِالْخَيْراتِ، {إِنَّكَ مُجِيبُ الدَّعَواتِ}، إِنَّكَ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ».
بعد از تکبیر چهارم؛
اگر میّت مرد است بگوید: «اللّٰهُمَّ إِنَّ هٰذَا عَبْدُكَ وَابْنُ عَبْدِكَ وَابْنُ أَمَتِكَ نَزَلَ بِكَ وَأَنْتَ خَيْرُ مَنْزُولٍ بِهِ. اللّٰهُمَّ إِنَّا لَانَعْلَمُ مِنْهُ إِلّا خَيْراً، وَأَنْتَ أَعْلَمُ بِهِ مِنَّا . اللّٰهُمَّ إِنْ كانَ مُحْسِناً فَزِدْ فِي إِحْسانِهِ، وَ إِنْ كانَ مُسِيئاً فَتَجَاوَزْ عَنْهُ، وَاغْفِرْ لَهُ. اللّٰهُمَّ اجْعَلْهُ عِنْدَكَ فِي أَعْلَىٰ عِلِّيِّينَ، وَاخْلُفْ عَلَىٰ أَهْلِهِ فِي الْغابِرِينَ، وَارْحَمْهُ بِرَحْمَتِكَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ»؛
و بعد تکبیر پنجم را بگوید.
اگر میّت زن است بگوید : «اللّٰهُمَّ إِنَّ هٰذِهِ أَمَتُكَ وَابْنَةُ عَبْدِكَ وَابْنَةُ أَمَتِكَ نَزَلَتْ بِكَ وَأَنْتَ خَيْرُ مَنْزُولٍ بِهِ . اللّٰهُمَّ إِنَّا لَانَعْلَمُ مِنْها إِلّا خَيْراً وَأَنْتَ أَعْلَمُ بِها مِنَّا. اللّٰهُمَّ إِنْ كانَتْ مُحْسِنَةً فَزِدْ فِي إِحْسانِها، وَ إِنْ كانَتْ مُسِيئَةً فَتَجاوَزْ عَنْها وَاغْفِرْ لَها. اللّٰهُمَّ اجْعَلْها عِنْدَكَ فِي أَعْلَىٰ عِلِّيِّينَ، وَاخْلُفْ عَلَىٰ أَهْلِها فِي الْغابِرِينَ وَارْحَمْها بِرَحْمَتِكَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ».
بعد تکبیر پنجم را بگوید.
ــــــــــــــ
و اگر میّت مستضعف باشد بگوید:
اللّٰهُمَّ اغْفِرْ لِلَّذِينَ تابُوا وَاتَّبَعُوا سَبِيلَكَ وَقِهِمْ عَذَابَ الْجَحِيمِ.
و اگر میّت طفل نابالغ باشد بگوید:
اللّٰهُمَّ اجْعَلْهُ لِأَبَوَيْهِ وَلَنَا سَلَفاً وَفَرَطاً وَأَجْراً.
و مستحبّ است نمازگزاران بر جای خود بایستند بهخصوص پیشنماز، تا جنازه را بردارند و در روایتی وارد شده:
پس از فارغ شدن از نماز بگوید:
﴿رَبَّنا آتِنا فِي الدُّنْيا حَسَنَةً وَفِي الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَقِنَا عَذابَ النَّارِ﴾.
از آقا امام صادق (علیهالسلام) نقلشده: برادران مؤمن را از مردن او خبر دهند تا بر جنازه او حاضر شوند و بر او نماز بخوانند و برایش استغفار کنند که میت و همه آنان ثواب ببرند.